Często zdarza się, że mąż chce zatrudnić żonę albo żona męża. Co na to ZUS???
W razie współpracy małżonka w firmie przedsiębiorcy, przepisy ubezpieczeń społecznych traktują taką osobę jako osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności gospodarczej, a nie jako pracownika. Oznacza to, że osoba współpracująca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w ZUS.
Za osobę współpracującą uważa się między innymi małżonka. Świadczy o tym treść art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W przepisie tym widnieje także zapis, że małżonek może być uznany za osobę współpracującą przy prowadzeniu z nim działalności gospodarczej, o ile spełnia dwa warunki:
- Pozostaje z przedsiębiorcą (także korzystającym z ulgi na start) we wspólnym gospodarstwie domowym i
- Współpracuje przy prowadzeniu tej działalności.
Do obowiązków przedsiębiorcy, który zatrudnia w swojej firmie małżonka, należy:
- zgłoszenie osoby współpracującej do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych w ZUS,
- naliczenie i opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od podstawy wymiaru, która wynosi 60% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego,
- wypłacanie osobie współpracującej wynagrodzenia za pracę.
Osoba współpracująca ma takie same prawa i obowiązki jak pracownik, z wyjątkiem prawa do urlopu wypoczynkowego (nie przysługuje jej odpłatny urlop wypoczynkowy).
Wysokość składek ZUS
Wysokość składek ZUS od podstawy wymiaru 60% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego. Od tej kwoty należy naliczyć odpowiednio:
- składka na ubezpieczenie emerytalne – 19,52%,
- składka na ubezpieczenie rentowe – 15,82%,
- składka na ubezpieczenie chorobowe – 2,45%,
- składka na ubezpieczenie wypadkowe – 2,45%,
- składka na ubezpieczenie zdrowotne – 9%.
Współpraca w ramach umowy o pracę z małżonkiem/małżonką
Zawarcie umowy o pracę z małżonkiem nie powoduje nieważności takiej umowy. Obowiązuje ona strony w zakresie prawa pracy, jednak dla celów ubezpieczeniowych strona takiej umowy, określana jako pracownik, niezależnie od od podstawy zatrudnienia (czytaj powyżej osoba współpracująca).
Wobec tego współpraca pomiędzy małżonkami może być realizowana w ramach umowy o pracę, z tego tytułu nie powstaje jednak obowiązek w ZUS przewidziany dla pracowników. Jeżeli małżonkowie pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym, w wykonywana praca ma charakter współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej oznacza, że osoba ta powinna mieć naliczane składki ZUS na zasadach dotyczących osób współpracujących.